پژوهشگر دینی در گزارش محفل مطرح كرد؛
آن چه سبب خشونت می شود قائل نشدن نقش برای خدا در شئون زندگی است
به گزارش محفل، سید محمدمهدی جعفری اظهار داشت: مسئله ای که سبب خشونت می شود قائل نشدن نقش برای خدا در همه شئون زندگی است، متأسفانه گاهی اوقات انسان خودش را در جایگاه خدا می بیند و در رابطه با همه قضاوت می کند.
خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: عصبانیّت به معنای خشمگین و غضبناک بودن، حالت و کیفیت خاصی است که بر فرد عارض می شود و شخص تعادل قوای ارادی و تسلط خویش را بر اثر ناراحتی و خشم از دست می دهد. در منابع دینی و اخلاق اسلامی، بحث عصبانیت تحت عنوان «غضب» و «غیظ» مطرح بوده و از شاخه های مبحث رذائل و «نبایدهای اخلاقی» می باشد. حضرت امام خمینی (ره) می فرماید: غضب یک حرکت و حالت نفسانی است که به واسطه آن جوشش و غلیان در خون قلب، برای انتقام حادث می شود. ازاین رو وقتی این حرکت سخت شود، آتش غضب را فروزان کرده و شریان ها و دماغ از یک دود تاریک مضطربی پُر می گردد که به واسطه آن عقل منحرف شده و از ادراک و رویّه باز خواهد ماند.
در قرآن شریف و منابع روایی، بحث غیظ و غضب، تحت عناوین مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. قرآن کریم در مورد غیظ و غضب کفّار نسبت به اهل ایمان می فرماید: «وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیْکُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَیْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَیْظِکُمْ». امّا هنگامی که تنها می شوند از شدّت خشم بر شما، سر انگشتان خویش را به دندان می گزند! بگو: با همین خشمی که دارید بمیرید!. در مورد اصل خشم و غضب، پیامدها و پیشگیری و درمان آن، روایات بسیاری وارد شده است. برای نمونه پیامبر گرامی اسلام صلی الله ضد و آله می فرماید: «اجتَنِبِ الغضب». از خشم بپرهیزید.
همچنین قرآن مجید در آیات زیادی به پیشگیری و درمان عصبانیت و خشم شدید، تشویق کرده و می فرماید: «الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ..». همان ها که در توانگری و تنگدستی، انفاق می کنند؛ و خشم خویش را فرو می برند. بیشتر آیات و روایات در جهت عصبانیت، غیظ و غضب، پیش از آن که نحوه‌ی درمان را بازگو کنند، جنبة پیشگیری را بیان نموده اند. دین اسلام در صدد است انسان ها به هیچ وجه گرفتار خشم و غضب نشوند؛ به همین جهت قرآن شریف در آیه ۸۴ سوره یوسف و آیه ۳۷ سوره شوری، مسلمانان را در مورد فرو بردن خشم و جلوگیری از آن تشویق می کند.
بر همین اساس بر آن شدیم تا به بررسی دلایل خشم در جامعه و راه های درمان آن از منظر آیات بپردازیم و برای این منظور با سید محمد مهدی جعفری مترجم و شارح کتاب شریف نهج البلاغه به گفتگو پرداختیم که حاصل آنرا در ادامه می خوانید:
دکتر سید محمد مهدی جعفری در گزارش محفل به نقل از مهر گفت بسترهای خشونت که مقصود همان خشونت های اجتماعی است از چند طریق فراهم می شود یکی از آنها، برداشت نادرست از کفر، شرک، نفاق و… است. در خیلی از مواقع افراد خویش را به جای خدا می گذارند و در رابطه با همه چیز حکم می کنند چونکه نظر خویش را نظر قطعی و اصلی می دانند و می خواهند همه افراد را کافر، بدکار، فاسق و منافق بدانند و خود از آنان انتقام بگیرند و آنان را به جزای عملشان برسانند.
وی افزود: این در شرایطی است که خداوند متعال در سوره غاشیه پس از آنکه مسائل مختلفی را در رابطه با خلقت موجودات، بلندای آسمان و ثبوت کوه و زمین بیان می کند خطاب به پیامبر اکرم (ص) می فرماید فَذَکِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَکِّرٌ پس تذکر ده که تو فقط تذکر دهنده ای؛ لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ تو بر آنان مسلط نیستی که به قبول ایمان مجبورشان کنی؛ در این آیه خداوند متعال تاکید می کند که چنین صفتی به هیچ عنوان در وجود پیامبر اکرم (ص) نیست. همینطور در ادامه می فرمایند إِلَّا مَنْ تَوَلَّیٰ وَکَفَرَ ولی کسی که به دنبال تذکر پیاپی روی گردانید و کفر ورزید؛ مراد از روی گردانیدن در این آیه آن است که پیامبر اکرم (ص) حقیقتی را بیان کنند و راه روشن را نشان دهند سپس کسی بیاید و با چشم پوشی از این حقایق به آن پشت کند در حالیکه به آن حقیقت یقین دارد و آنرا درک کرده است. کفر چیزی به غیر از جهل است چونکه کفر به معنای نادیده گرفتن حقیقتی است که انسان به خوبی آنرا می شناسد و می داند اما آنرا به هر علتی و یا منافعی که اقتضا می کند نادیده بگیرد در حالیکه جهل چنین نیست.
جعفری اضافه کرد: فَیُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذَابَ الْأَکْبَرَ پس خدا او را به عذاب بزرگ تر عذاب خواهد کرد؛ ازاین رو کسانی که کفر ورزیدند و پشت کردند نتیجه اش این می شود که خداوند آنان را گرفتار عذابی بزرگ تر می کند. دلیل این بزرگ بودن عذاب آن است کسانی که از روی نادانی کار ناشایستی انجام می دهند و بعد پیشمان شده و توبه می کنند و به فرض توبه هم نکنند عذابی به آنان نازل می شود اما کسانی که از روی دانایی و بینایی متوجه حقیقت شدند و باز هم به آن پشت می کنند و نسبت به آن کفر ورزیدند خداوند به آنان عذاب بزرگ تری اعمال می کند.
این پژوهشگر نهج البلاغه در ادامه اظهار داشت: آفریدگار در این آیه مسئله را کاملا روشن کرده است و می فرماید إِنَّ إِلَیْنَا إِیَابَهُمْ اساسا بازگشت آنان به سمت ماست؛ آفریدگار در این آیه با تاکید به پیامبر اکرم (ص) می فرماید نه می توانی ایمان را در دل افراد وارد کنی و نه زمانیکه ایمان نیاوردن و کفر ورزیدن می توانی کاری برایشان انجام دهی؛ آنها آمدنشان به سمت ما است و بدون شک و بدون تردید بدان که رسیدگی به حساب آنان بر عهده ما است. بر این اساس پیامبر تنها و تنها یادآوری کننده بودند و عذاب و رسیدگی به اعمال انسان ها در روز قیامت با خداوند متعال است. ازاین رو یکی از بسترها و عوامل خشونتی که در اجتماع کنونی جریان دارد در ارتباط با برداشت های نادرست از آیات الهی است.
سید محمدمهدی جعفری افزود: دومین بستر آن است که برخی می خواهند در همه مسائل خودشان انتقام بگیرند برای مثال اگر شخصی کار نادرستی انجام داد دیگری از او انتقام بگیرد در حالیکه آفریدگار به پیامبرش می فرماید فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ…؛ دلیل و رحمتی که از طرف خداوند شامل تو شده نسبت به کسانی که در جنگ احد از فرمان فرماندهی سرپیچی کردند و سبب آن شکست بسیار بسیار سنگین و ناگوار شدند و عده زیادی از مسلمانان کشته شدند و شکست خوردید نسبت به آنها نرمش نشان دادی، وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ اگر تو فردی خشن و سنگدل بودی این افراد از گرد تو پراکنده می شدند و تو را به حال خود می گذاشتند ازاین رو تو نیامده ای که کشور گشایی کنی، نیامده ای که بر اجسام و اجساد انسان ها حکومت کنی، تو آمده ای که انسان بسازی و آمده ای که قلب ها را تسخیر کنی تا آنها را از سطح حیوانی بالا برده و به سطح انسانی برسانی. فَاعْفُ عَنْهُمْ در نتیجه از آنان درگذر به خاطر همه بدی هایی که در حق تو کردند وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ چون نافرمانی از پیامبر نافرمانی از خداوند متعال است از خدا برای آنان طلب آمرزش کن از خدا بخواه که آنها را بیامرزد. وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ با همین افراد که در جنگ کاری را بر عهده آنان گذاشتی و آن کار بسیار مهمی بود و آنان آن نقطه حساس را رها کردند باز در این حوزه مشاوره کن فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ تصمیماتی که در نتیجه مشورت کردن با اکثریت کسب می شود نزد خود نگو که از طرف خدا به من وحی می رسد و مرا از لغزش و انحراف باز می دارد پس این افراد که امکان دارد اشتباه کنند نظرشان در مشورت درست نخواهد بود! خیر. در اینجا امر می شود نتیجه و تصمیمی که بر مبنای مشورت به دست آمده با توکل به خدا صورت گیرد چرا انجام این فعل از طریق صحیح صورت گرفته و اساسا خداوند انسان را در انجام آن یاری می کند.
این مترجم و شارح کتاب شریف نهج البلاغه در ادامه اظهار داشت: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ؛ کار کسانی که پس از اندیشیدن و مشورت کردن و پیمودن راه های درست حتی اگر یک کار اشتباه هم در کارشان باشد خداوند آن اشتباه را برطرف می کند ازاین رو در جامعه ای که تک صدایی هست، در جامعه ای که استبداد رای وجود دارد؛ خشونت هم به دنبال آن می آید. چون هر کسی خودش می خواهد انتقام بگیرد اما خداوند می فرماید راه از بین بردن این خشونت آن است که همه با رحمت و مهربانی و مودت و همدلی با یکدیگر رفتار کنند و نسبت به هم نرم باشند، از خشونت و سنگدلی بپرهیزند و عفو، استغفار و مشاوره را جانشین آن قرار دهند.
جعفری اضافه کرد: سومین عاملی که سبب خشونت می شود تعصب در زمینه های مختلف شامل اعتقادی، مذهبی، قومیتی، ملیتی و… است. وقتی انسان بر روی یک مساله ای تعصب دارد و می گوید تنها من درست می گویم در این هنگام جنگ و ستیز رخ می دهد. انسان زمانیکه اسیر تعصبات شد و بر عقیده، افکار و باور خود تعصب ورزید و تکیه کرد هر کسی که باشد به جنگ با دیگری می پردازد راه نجات از این بحران تسامح و مدارا و آسان گیری است. پیامبر اکرم (ص) می فرمایند آفریدگار در رابطه با مدارا با مردم آنچنان به من فرمان داد که در انجام واجبات فرمان داده بود؛ ازاین رو مدارا با دیگران همانند نماز از واجبات است.
جعفری در ادامه اظهار داشت: چهارمین مسئله که سبب خشونت می شود قائل نشدن نقش برای خدا در همه شئون زندگی است. متأسفانه گاهی اوقات انسان خودش را در جایگاه خدا می بیند و در رابطه با همه قضاوت کرده و آنان را محکوم می کند، در این مواقع افرا جنبه های منفی دیگران را در نظر می گیرند و از جنبه های مثبت افراد غفلت می کنند و این سبب می شود که نسبت به همه با خشونت رفتار کنند نتیجه این توجه نکردن به نکات مثبت آن است که برای خداوند هیچ نقشی قائل نمی شوند و دین اسلام را که دین آسانی است را نمی بینیم. یکی از علل به وجود آمدن داعش همین مساله است.
سید محمدمهدی جعفری در انتها اظهار داشت: اگر همه افراد جامعه قرآن و اسلام را از طرف خداوند بدانند، با همه وجود قبول داشته باشند که احکام شرعی از جانب خداوند وضع شده است و رفتارهای فردی و اجتماعی خویش را باید بر مبنای آن تنظیم کنند، در این صورت جامعه ای خواهیم داشت که در افراد آن برادرانه و مسالمت آمیز در کنار هم زندگی می کنند و دیگر جایی برای خشونت باقی نمی ماند.
منبع: محفل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب