قائم مقام بنیاد هدایت در گفت وگو با محفل:
تشکیل سازمان وکالت از اقدامات برجسته امام جواد(ع) بود
به گزارش محفل، حجت الاسلام رضا غلامی اظهار داشت: یکی از اقدامات برجسته امام محمدتقی(ع) تشکیل سازمان وکالت برای بسط فرهنگ تشیع بود و امام با این کار، کانون های شیعی را تقویت کردند.
خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه- عصمت علی آبادی: امروز سالروز شهادت امام محمدتقی مقابل السلام است. امام جواد (ع) در سال ۲۰۲ هجری قمری در صورتیکه هفت سال و اندی داشت به امامت رسید. امامت از نظر شیعه به مدلول جانشینی پیامبر (ص) و داشتن علم، شایستگی ها و مسئولیت های رهبری اوست. شیعیان از دو راه امامان خودرا شناخته و آنان را از بین مدعیان دروغین امامت تشخیص می دادند. اول، توجه به معرفی پیامبر و امامان پیشین و دیگری توجه به خاصیت های فردی و فضائل و کمالات متعالی و برتر امام. از آنجائیکه امامت امام جواد (ع) خاصیت های خاصی داشت و آن حضرت در دوران خردسالی عهده دار امامت می گشت و این مسئله نتایج گوناگونی را در پی داشت؛ پیشوایان معصوم خصوصاً امام هشتم (ع) اهتمام می کردند زمینه را برای پذیرش امامت آن حضرت آماده سازند.
به مناسبت شهادت آن امام همام و برای واکاوی شرایط عصر امام نهم با حجت الاسلام رضا غلامی قائم مقام بنیاد هدایت به گفت و گو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم مخاطبان می شود:
*دوران امامت امام جواد مربوط به دوره خلافت کدام خلیفه عباسی بود؟
عصر امام جواد همزمان با دو خلیفه عباسی مأمون و معتصم است به همین دلیل یک شرایط ویژه ای در این دوران به وجود آمد چونکه مأمون علاقه خاصی به علوم و ایجاد بیت الحکمه داشت در این دوران مناظرات گسترده علمی که از زمان امامت امام رضا شروع شده بود در دوران امامت امام جواد به اوج خود رسید.
* باتوجه به گستردگی علمی آیا فرقه ها نیز گسترش پیدا کردند؟ نام تعدادی از آن فرقه ها را ذکر کنید؟
بله.
در این دوران شاهد گسترش فرقه هایی چون معتزله، غالبان، زندیقان و اهل حدیث هستیم برای همین وظیفه امام جواد که جوان ترین امام محسوب می شوند بسیار دشوار است. چونکه در این دوران امام علاوه بر این که باید مساله امامت خویش را نزد شیعیان تثبیت و اعتماد آنان را جلب می کرد باید با مکاتب فکری آن زمان نیز به مبارزه می پرداخت.
*با توجه به شرایط ویژه دوران امامت حضرت چرا این دوره را دوره شکوفایی علم نام نهادند؟
در این دوره علاوه بر شرایط ویژه ای که به وجود آمده بود بغداد نیز پایتخت جهان اسلام محسوب می شد به شکلی که این شهر مرکز علم و دانش بوده و دانشمندان و اندیشمندان از اقصی نقاط سرزمین های اسلامی و حتی جهان در این شهر گرد هم آمده بودند.
* یکی از موضوعات مهم کلامی که در عصر امام جواد برای شیعیان به وجود آمد مربوط به امامت بود این که آیا امکان دارد امامی قبل از بلوغ به امامت برسد یا نه؟ لطفاً دراین زمینه توضیح دهید.
بعد از شهادت امام رضا مقابل السلام این مسأله یک نوع اضطراب را در دل شیعیان به وجود آورد و این اضطراب سبب شد تعدادی از شیعیان بدنبال عبدالله بن موسی برادر امام رضا بروند، تلقی آنان این بود که امام ایشان است. این اضطراب شیعیان را با مناظرات و مباحثات و گفتگوهای فراوانی سوق داد تا جایی که شیعیان وقتی در یک جلسه ای گرد هم جمع شده بودند در آن جلسه مسأله جانشینی را مطرح نمودند و یونس بن عبدالرحمان که یکی از شیعیان قابل اعتماد امام رضا بود گفت تا آن زمان که فرزند حضرت بخواهد بزرگ شود تکلیف ما چیست و ما باید چه کنیم؟ همان لحظه یکی از شیعیان حاضر در جلسه که ریان بن شبیب نام داشت به اعتراض بلند شد و گفت تو خودت را مؤمن به امام جواد تلقی می کنی در صورتیکه در باطن به امامت ایشان تردید داری اگر امامت از جانب خداوند است حتی طفل یک روزه هم امام است و اگر از طرف خدا نباشد هزار سال هم عمر داشته باشد همانند دیگر مردم است و جایگاه امامت برای آن متصور نیست.
این بحث ها و جدل ها درباره ی امامت امام جواد در بیش از بلوغ به جایی رسید که در روزهای حج هشتاد نفر از علمای شیعه از بغداد و دیگر شهرها گرد هم آمدند و به سمت مدینه حرکت کردند تا نسبت به مسأله امامت حجیت پیدا کنند اول نزد عبدالله بن موسی برادر امام رضا رفتند و سوالاتی را از ایشان پرسیدند و وقتی سوالات را پرسیدند و جواب قانع کننده ای را پیدا نکردند از آنجا به محضر امام جواد رسیدند و سوالات خودرا از امام جواد پرسیدند و وقتی پاسخ های محکم و اساسی و قوی امام را شنیدند خوشحال شدند و به امامت ایشان ایمان آوردند و باور کردند که مساله امامت لدنی است و این علم و جایگاه و منصب و امامت اختصاص به امام جواد دارد.
* از مناظرات حضرت چ ه مواردی نقل شده است؟ مناظراتی که امام جواد انجام می دادند به نفع جریان تشیع و زمینه تبلیغ امامت این امام جوان بود. عصر امام جواد دوران گسترش اسلام بود به همین دلیل در مناظرات علمی اهداف بسیاری دنبال می شد. برای مثال تعدادی از شیعیان به سبب علاقه ای که داشتند و جایگاه علمی امام را دیده بودند دوست داشتند این مناظرات را ترتیب بدهد تا مقام امامت را به دیگران نشان دهند تعدادی از آن مناظرات نیز سیاسی بود و افراد بدنبال راستی آزمایی امامت حضرت بودند و بعضی دیگر بدنبال تحقیر کردن و بیرون راند امام جواد از مناظرات بودند تا این نوجوانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده را تحقیر کنند. آنان تصورشان این بود در مناظرات علمی حضرت مغلوب خواهد شد و بدین سان تحقیر می شود و اساساً از میدان حذف خواهد شد اما در یکی از همین مناظرات که یحیی بن اکثم خطاب در آن شرکت کرده بود خطاب به امام عرض کرد درباره ی شخصی که محرم بوده و در آن حال حیوانی را شکار کرده است، چه می گوئید؟ امام جواد فرمود: آیا این شخص، شکار را در حِلّ (خارج از محدوده حَرَم) کشته است یا در حرم؟ عالم به حکم حرمت شکار درحال احرام بوده یا جاهل؟ عمداً کشته یا بخطا؟ آزاد بوده یا برده؟ صغیر بوده یا کبیر؟ برای نخستین بار چنین کاری کرده یا برای چندمین بار؟ شکار او از پرندگان بوده یا غیر پرنده؟ از حیوانات کوچک بوده یا بزرگ؟ باز هم از انجام چنین کاری ابا ندارد یا از کرده خود پشیمان است؟ در شب شکار کرده یا در روز؟ در احرامِ عُمره بوده یا احرامِ حج؟!
یحیی بن اکثم از این همه فروع که امام برای این مساله مطرح نمود، متحیر شد و آثار ناتوانی و زبونی در چهره اش آشکار گردید و زبانش به لکنت افتاد بطوریکه حضار مجلس ناتوانی او را در مقابل آن حضرت نیک دریافتند.
شیخ مفید می فرماید مأمون به شدت شیفته امام جواد بود به سبب این که با آن سن کم دارای مقامات و کمالات علمی و حکمت و ادب و آداب بود بدین جهت بیش از حد به حضرت علاقه داشت و این علاقه به امام جواد طوری بود که جایگاه و مقام حضرت برابری با مشایخ آن عصر نمی کرد برای همین مامون پیشنهاد ازدواج دخترش با امام جواد را با حضرت مطرح کرد؛ این ازدواج بااینکه برخلاف نظر امام بود و با اکراه صورت گرفت اما موجب معرفی تشیع و جایگاه شیعیان شد به شکلی که عباسیان از این ازدواج و وصلت احساس خطر کردند و به مأمون گفتند که می خواهی خلافت را از عباسیان به علویان انتقال دهی و این یکی از موضوعات مهم آن عصر بود.
* سازمان وکالت چگونه تشکیلاتی بود؟
یکی از شاهکارهای امام جواد که از امامان گذشته شروع شده بود ایجاد یک تشکیلات سازمان یافته بود که سازمان وکالت نام داشت. حضرت برای بسط فرهنگ تشیع و منسجم کردن شیعیان و پیوند دادن آنان به هم کارگزاران و وکلایی را در مناطق مختلف و قلمروی عباسیان تعیین و اعزام می کرد و مناطقی مانند اهواز، ری، تهران …؟ نظام و ساختار سازمان وکالت بسیار هوشمندانه بود. گاهی نیز حضرت از نفوذ شیعیانی که افراد مؤثری در دستگاه عباسی بودند در امتداد تقویت جریان شیعی استفاده می کرد برای مثال افرادی را اجاره می داد تا در سیستم حکومتی به فعالیت مشغول باشند این حضور در دستگاه عباسی موجب تقویت جریان شیعی بود
یکی از کارهایی که امام جواد برای تقویت و گسترش جریان تشیع انجام داد تقویت کانون های شیعی بود کانون شیعی در طوس بواسطه مرقد امام رضا صورت می گرفت و یکی دیگر از کانون های شیعی شهر مقدس قم بود که بسیار مهم و تأثیرگذار بود.
منبع: محفل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب