جایگاه تهران در معادلات افغانستان؛
چرا سران کابل، تهران را برای سومین سفر دیپلماتیک برگزیدند؟
محفل: ایران و افغانستان بعنوان دو کشور دوست و همسایه افزون بر همجواری جغرافیایی از اشتراکات هویتی و فرهنگی نیز برخوردار می باشند. ضمن این که در دوره طالبان درد مشترک تحریم و بلوکه شدن دارایی های این دو کشور از طرف آمریکا بسترساز همکاریهای گسترده تر کابل شده است.
در روزهای اخیر شاهد ورود یک هیات اقتصادی و سیاسی ۲۶ نفره به همراه مولوی «امیرخان متقی» سرپرست وزارت خارجه افغانستان به تهران بودیم؛ سفری که روز شنبه ۱۸ دی ماه شروع شد و در جریان آن بنا بر اظهارات متقی در یک فایل صوتی، گفت و گو با مقامات ایرانی در حوزه های تجارت، اقتصاد، امنیت و ترانزیت با مقامات ایرانی، «مثبت» بوده است.
از دو دهه پیش که آمریکا به بهانه مقابله به تروریسم در سال ۲۰۰۱ خاک افغانستان را اشغال کرد، ایران در کنار مردم افغانستان ایستاد بطوریکه کشورمان از آن زمان سهم قابل توجهی در پذیرش مهاجران افغانستانی داشته و تا به امروز بیش از ۳ میلیون نفر از جمعت این کشور جنگ زده را در خود جای داده است. البته همزمان با این سفر برخی رسانه ها به گمانه زنی و امکان سنجی واگذاری سفارت افغانستان در تهران به طالبان برآمدند که «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان در این خصوص اظهار نمود: کارهای دیپلماتیک سفارت افغانستان در تهران همانند تمامی سفارتخانه های خارجی در قالب اصول و قواعد تعریف شده کنوانسیون ۱۹۶۱ وین درباب روابط دیپلماتیک قرار دارد و هیچگونه تغییر و تحولی خارج از آن ممکن نیست.
فارغ از این که چه توافقاتی در جریان این سفر منعقد شده باشد، این پرسش به ذهن می رسد که چه عوامل و دلایلی موجب شد که طالبان پس از پاکستان و قطر، ایران را بعنوان سومین مقصد سفر دیپلماتیک خود برگزینند؟
ایران، همدم افغان ها در ایام سخت
از دو دهه پیش که آمریکا به بهانه مقابله به تروریسم در سال ۲۰۰۱ خاک افغانستان را اشغال کرد، ایران در کنار مردم افغانستان ایستاد بطوریکه کشورمان از آن زمان سهم قابل توجهی در پذیرش مهاجران افغانستانی داشته و تا به امروز بیش از ۳ میلیون نفر از جمعت این کشور جنگ زده را در خود جای داده است.
این حُسن همجواری طی ماه های اخیر که دولت بایدن برای رهایی از گنداب خودساخته با خروج غیرمسوولانه از افغانستان هزینه های جبران ناپذیری همچون تقویت گروههای تروریستی، فروپاشی اقتصادی و سیل مهاجران را بر مردم این کشور جنگ زده تحمیل کرد، ادامه یافته است؛ مصائبی که ایران را بعنوان کشور دوست و همسایه به شدت نسبت به آینده افغانستان نگران کرده است.
ایران حتی باوجود مشکلات اقتصادی و تحریم های غربی از مصائب مردم افغانستان غافل نمانده و در ادامه کمک های بشردوستانه خود به مردم افغانستان و همزمان با دومین سالگرد شهادت سردار شهید «قاسم سلیمانی» یک محموله مواد غذایی و خوراکی بین مردم بی بضاعت کابل توزیع کرد؛ بسته ای که ارزش آن بیش از ۵۰ هزار دلار ارزیابی می شد.
با نگاهی هر چند اجمالی به سیاست های اعلانی و اعمالی ایران در قبال کشور همسایه، اهمیت مردم افغانستان بیش از پیش برجسته می شود. حتی خواست و اراده سیاسی مردم افغانستان در تعیین حکومت خود نیز همیشه مورد توجه دولتمردان ایران قرار داشته است. افزون بر آن، در طول این مدت ایران از طرق دیپلماتیک برای برون رفت افغانستان از بحران کوشید که نقش پویای تهران در برگزاری اجلاس دراین زمینه بر کسی پوشیده نیست.
در فضای بعد از تسلط طالبان بر افغانستان در میانه سال ۲۰۲۱، ایران نقش فعالی برای برقراری صلح و ثبات در این کشور دوست و همسایه ایفا کرده است بعنوان نمونه در ادامه نشست های سه گانه مسکو پیرامون بررسی تحولات افغانستان، دومین دور نشست وزیران امور خارجه همسایگان افغانستان ۵ آبان ماه در وزارت امور خارجه با حضور وزیران امور خارجه ایران، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و پاکستان برگزار شد؛ نشستی که در آن وزیران امور خارجه چین و روسیه و نیز «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل بصورت مجازی شرکت داشتند.
در جریان این جلسه، وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان بر اهمیت شنیدن صدا و خواسته مردم این کشور از طرف جامعه بین المللی تاکید نمودند و خواهان آن شدند که گروه حاکم بر افغانستان به تعهدات خود در مقابل خواسته های مردم و انتظارات جامعه بین الملل عمل کنند.
با نگاهی هر چند اجمالی به سیاست های اعلانی و اعمالی ایران در قبال کشور همسایه، اهمیت مردم افغانستان بیش از پیش برجسته می شود. حتی خواست و اراده سیاسی مردم افغانستان در تعیین حکومت خود نیز همیشه مورد توجه دولتمردان ایران قرار داشته است. بطوریکه خطیب زاده ۱۳ دی ماه در کنفرانس خبری هفتگی خود اشاره کرد: «آنچه در افغانستان بیش از همه مورد تاکید ایران و کشورهای همسایه است، تشکیل دولت فراگیر است که بازتاب دهنده تنوع قومی و جمعیتی افغانستان باشد.»
ریشه بحران فعلی افغانستان در ۲۰ سال اشغالگری غرب
جدا از رویکرد سازنده ایران در قبال افغانستان که در قالب اصل حُسن همجواری معنا می یابد، اشغال دو دهه ای افغانستان توسط آمریکا و بلوکه کردن اموال این کشور جنگ زده در فضای پساخروج، دلیل مهم دیگری است که طالبان را به سمت کشورهای همجوار و غیرغربی سوق داده است.
در پی خروج آمریکای بایدن از افغانستان و مسدودسازی دارایی های این کشور، مردم افغانستان با انبوهی از مشکلات عمدتاً اقتصادی مواجه گشته اند که نگاهی به وضعیت بانکها از شرایط وخیم اقتصادی پرده برمی دارد.
سازمان ملل بتازگی خواهان اقدام فوری برای پشتیبانی از بانکهای افغانستان شده و هشدار داده است که بحران نقدینگی در این کشور می تواند در چند ماه آتی موجب سقوط بزرگ نظام بانکی شود. در یک گزارش سه صفحه ای در مورد نظام بانکی و مالی افغانستان که در اختیار خبرگزاری «رویترز» قرار گرفته، «برنامه توسعه ملل متحد» ( UNDP) تاکید کرده است که هزینه اقتصادی فروپاشی نظام بانکی و در نتیجه تاثیر منفی اجتماعی آن بسیار گسترده خواهدبود.
در این شرایط نابسامان که موجودی بانکها به شدت کم شده و صدای فروپاشی دیوار اقتصاد افغانستان به گوش می رسد، کابل آمریکا را دراین زمینه مقصر می داند، چونکه آمریکا نزدیک به ۹.۵ میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی افغانستان را مسدود و ارسال پول نقد به این کشور را متوقف کرده است. برمبنای برآورد کارشناسان سازمان ملل، موجودی بانکهای افغانستان هم اکنون در قیاس با اختتام سال ۲۰۲۰ حدود ۴۰ درصد کم شده است. گزارش سازمان ملل در عین حال حاکی از افزایش موارد دیرکرد پرداخت اقساط وام هاست. بدین سان میزان وام های مساله دار از ۳۰ درصد در آخر سال ۲۰۲۰ به ۵۷ درصد در سپتامبر سال جاری بالا رفته است.
در این شرایط نابسامان که موجودی بانکها به شدت کم شده و صدای فروپاشی دیوار اقتصاد افغانستان به گوش می رسد، کابل آمریکا را دراین زمینه مقصر می داند، چونکه آمریکا نزدیک به ۹.۵ میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی افغانستان را مسدود و ارسال پول نقد به این کشور را متوقف کرده است.
به تازگی پایگاه خبری- تحلیلی «میدل ایست مانیتور»گزارشی با عنوان «غرب به سبب حضور زنان در افغانستان درحال مهندسی گرسنگی نئواستعماری است»، منتشر نموده و نوشته است: غرب و جامعه بین المللی تحت نفوذ آن، با امتناع از آزادسازی دارایی ها و سرمایه های خارجی، افغانستان را به گروگان گرفته و درباره دولت جدیدش سیاه نمایی می کند.
به نوشته این پایگاه خبری- تحلیلی، اگر بودجه افغانستان همچنان مسدود بماند، تخمین زده می شود که تعداد افرادی که به سبب قحطی و زمستان جان خودرا از دست می دهند از تعداد جان باختگان در طول دو دهه جنگ بیشتر خواهد بود. اگر این اتفاق بیفتد، غرب و جامعه بین المللی درحال مهندسی و تنظیم قحطی جدیدی هستند که یادآور گذشته های استعماری است.
از نگاه ناظران، در چنین فضایی که سایه تحریم، فقر، ترور بعنوان میراث شوم آمریکا بر مردم افغانستان سایه افکنده، مهاجرت تنها گزینه پیش روی خیلی از آنها است. همان گونه که سازمان ملل نیز پیش تر (جمعه پنجم شهریور) به موج مهاجرتی افغان ها اشاره نمود و نسبت به نیم میلیون پناهجوی دیگر از افغانستان تا آخر سال ۲۰۲۱ هشدار داد.
بر اساس این گزارش، موضوع هیات سفر طالبان به تهران هم در جریان نشست خبری سخنگوی وزارت خارجه نیز هم عنوان شد، سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امورخارجه، در مورد دیدار با مقامات ایرانی با هیات طالبانی اینطور اظهار داشت: تمامی دغدغه ایران این بوده که چطور میتوان وضعیت مردم افغانستان را بهتر کرد و از این شرایط خارج کرد. گفت وگوهای بسیار خوبی در مسافرت انجام و تلاش شد با تمرکز بر اقتصاد مردم محور، توافقات به نقطه اجرائی شدن نزدیک شود. این سفر در سه کارگروه مختلف به تمامی موارد پرداخت و سفر موفقی بود.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده است که در قالب سیاست حسن همسایگی و روابط خویشاوندی با مردم افغانستان تمامی بضاعت خودرا به کار خواهد گرفت.
منبع: محفل
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب