تهران و بغداد به دنبال روابطی دو سر برد
به گزارش محفل سفرها و دیدارهای فشرده مقامات ایران و عراق به پایتخت های یكدیگر ضمن تاكید باردیگر بر حسن همجواری تاریخی دو همسایه، می تواند ظرفیتهای دو كشور را در توسعه و پیشرفت دو كشور احیا كرده و نقش موثری در ثبات و امنیت منطقه داشته باشد.
توسعه روابط با همسایگان در امتداد توجه به ظرفیت های قاره آسیا، استراتژی اساسی دولت بخصوص در یک سال گذشته بوده است و سفرها، دیدارها و رایزنی های فشرده میان مقامات ایران و عراق در یک هفته اخیر را هم می توان در همین راستا ارزیابی کرد. تهران و بغداد طی یک هفته گذشته میزبان متقابل مقامات خود بودند، در گام اول، روز یکشنبه ۲۹ تیرماه «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در راس هیاتی سیاسی عازم عراق شد و در یک سفر ۱۲ ساعته، با «فواد حسین» همتای عراقی، «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق، «برهم صالح» رئیس جمهوری، «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق، «فالح الفیاض» رئیس حشد الشعبی، «سید عمار حکیم» رهبر جریان حکمت ملی و «هادی العامری» رئیس گروه الفتح بزرگترین فراکسیون در پارلمان عراق دیدار و گفت و گو کرد.
بررسی پرونده شهادت سپهبد «قاسم سلیمانی»، تهدیدات تروریستی ضد دو کشور، تأمین امنیت خلیج فارس، تاکید بر دشمنی دیرینه آمریکا و رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه، توسعه توسعه مناسبات دو جانبه در زمینه های اقتصادی و سیاسی و در نهایت کاهش تنش ها در منطقه از مهم ترین محورهای مورد تاکید در سخنان وزیر امورخارجه و میزبانان عراقی وی بود. به فاصله دو روز از سفر وزیر امورخارجه ایران به عراق، مصطفی الکاظمی نخست وزیر این کشور بامداد روز سه شنبه ۳۱ تیرماه با استقبال حجت الاسلام «حسن روحانی» وارد تهران شد و در در یک برنامه فشرده با مقامات کشورمان دیدار و گفت و گو کرد. ترکیب تیم همراه الکاظمی در ابن سفر هم نشان داد که طرف عراقی اراده جدی بر توسعه روابط با تهران دارد.
مرور اشتراکات مذهبی و فرهنگی، مرزهای طولانی، ارتباطات تاریخی مردمان، حمایت های ایران در مقاطع سخت از عراق همگی می توانند بسترساز تعاملات سازنده میان دو کشور باشند اما سفرهای اخیر نشان داده است که تهران و بغداد به دنبال روابطی متفاوت و گسترده تر هستند تا ضمن حفظ منافع ملی خود، در جهت منافع همسایه هم گام های مهمی بردارند.
اهداف دیدارهای دو جانبه در شرایط کرونایی
انتخاب ایران بعنوان مقصد اولین سفر خارجی الکاظمی در مقام نخست وزیری عراق و اولین دیدار حضوری رهبر معظم انقلاب بعد از شیوع ویروس کرونا، از علائم اهمیت روابط دو کشور و لزوم ارتقای این روابط است. گرچه برای سفرها و دیدارهای اشاره شده اهداف گوناگونی ذکر می شود اما عمده این اهداف را می توان در سه محور خلاصه کرد.
ظریف و الکاظمی الف) کاستن از آثار تحریم های اقتصادی آمریکا ضد ایران: تحریم های گسترده اقتصادی ضد جمهوری اسلامی و تلاش هایی که آمریکا برای منزوی ساختن ایران طی سه سال قبل انجام داده است، دولتمردان را به جستجوی مسیرهای تازه ای برای شکستن این انزوا و کاستن از تبعات تروریسم اقتصادی ترغیب کرده است و به نظر می آید توجه بیشتر به شرق که در چارچوب قراردادهایی با چین و روسیه و یا بازتعریف روابط با همسایگان نمود یافته است. هر دو کشور ظرفیت های اقتصادی بسیاری برای کم اثرکردن تحریم ها دارند و بنابراین است که رئیس جمهوری در دیدار با الکاظمی تصریح کرد که اراده ایران و عراق ارتقاء روابط تجاری فی درخلال تا ۲۰ میلیارد است و دو کشور مصمم هستند همه مفاد توافقات اسفند سال ۹۷ را اجرایی کنند که در آن مسائل زیربنایی واقتصادی بین دو کشور و اتصال راه آهن شلمچه - بصره و لایروبی اروند رود پیشبینی شده بود.
ظریف هم در بغداد با اشاره به توافقات انجام شده در مسافرت سال قبل حجت الاسلام روحانی به عراق اظهار داشته بود: «این توافقات در بخش کشتیرانی، مرزهای آبی و دریایی، حوزه ریلی، همکاری انرژی، تبادل توریست و گردشگری دینی و سلامت و سایر حوزه ها است.» الکاظمی هم در کنفرانس خبری خود با رئیس جمهوری تصریح کرد: «عراق هم به ایران کمک می نماید تا از چالش های اقتصادی عبور کند و عراق بازار بزرگی برای تجارت ایران شده است.»
واقعیت آن است که ایران می تواند در بازار عراق نقش آفرینی گسترده داشته باشد و عراق هم می تواند با نایده گرفتن بخشی از فشارهای آمریکا در زمینه تحریم ایران، همان همسایه و مرز مطمئن جمهوری اسلامی قلمداد شود.
ب) همگرایی راه نجات خاورمیانه از تنش ها: کوشش برای صلح در سخنان مقامات هر دو کشور مهم ترین و پرتکرارترین گزاره است و دلیل آنرا باید در این واقعیت تلخ جستجو کرد که خاورمیانه دستکم در یک صد سال قبل و همزمان با حضور قدرت های خارجی عرصه خشونت ها و ترورهای بی شماری بوده است. هم ایران و هم عراق از این خشونت ها صدمه دیده اند و در صورت جدی نگرفتن برخی هشدارها، همانگونه که ظریف هم در دیدار با مقامات عراقی تاکید کرد؛ امکان بازگشت تروریسم و تروریست هایی از جنس داعش در منطقه وجود دارد.
ایران نزدیک به یک دهه است که کنار عراق با تروریسم جنگیده است و اظهارات الکاظمی در این حوزه نشان دهنده اهمیت تهران برای بغداد است. نخست وزیر عراق در کنفرانس خبری خود بعد از دیدار با رئیس جمهوری تصریح کرد: «جمهوری اسلامی ایران از اولین کشورهایی بود که در راه مقابله با تروریسم در کنار عراق ایستاد و ما این را فراموش نخواهیم کرد.»
دیدار وزرای نفت، بهداشت، دفاع، راه و شهرسازی و رئیس کل بانک مرکزی با همتایان عراقی کشورهای منطقه برای پیشگیری بازگشت گروهک هایی چون داعش بیشتر از گذشته نیازمند اعتماد، همگرایی و همکاری هستند. همه کشورهای حاضر در خاورمیانه در مرزهای خود صلح می خواهند و بیشتر از هر زمان دیگری مطمئن هستند که آشوب در این جغرافیا دومینو وار تمام آنرا می پیماید و امنیت داخلی هم جز با صلح خارج از مرزها میسر نخواهد شد.
ج) ارتقای نقش بغداد در معادلات منطقه ای و بین المللی: عراق این روزها به واسطه قطع شدن دست داعش و برقراری امنیت نسبی بیشتر از هرکشور دیگری به تداوم این آرامش و امنیت در سایه همکاریهای منطقه ای نیازمند است تا از خاکستر جنگ های بی شمار، کشور را بازسازی کند و آینده بهتری برای آن رقم زند. از طرفی بغداد خواستار بهره گیری از ظرفیت های دیپلماتیک خود در منطقه است. عراق هم با ایران و هم با رقیب منطقه ای آن، یعنی عربستان سعودی روابط حسنه ای دارد و تمایل دارد تا از این روابط برای بازگرداندن رابطه بین تهران و ریاض بهره گیرد. الکاظمی قبل از سفر به تهران، قصد دیدار از ریاض را داشته است که شواهد از تعویق آن به علت شرایط جسمانی پادشاه سعودی حکایت دارند. عراق در آینده سیاسی خاورمیانه به دنبال جایگاه میانجی برای خود است و برخی تحلیل ها و اظهارات این روزها را می توان در این راستا ارزیابی کرد.
نگرانی آمریکا وارد فاز تازه ای خواهد شد
گام های ایران برای گریز از تله های تحریمی آمریکا روز به روز بیشتر و بلندتر برداشته می شود. خبر امضای پیش نویس سند همکاری ها با چین، سفرهای مختلف و رایزنی ها با کشورهای همکاری، جدی شدن همکاریهای بلند مدت با روسیه؛ همه بر دامنه نگرانی های آمریکا خواهد افزود و کاخ سفید ناکامی دیگری را در راه منزوی سازی ایران تجربه خواهد نمود. با چنین توصیفاتی طبیعی است که میزهای ایران در وزارت خارجه آمریکا فعالیتهای خویش را برای یافتن راه تازه ای به منظور بی اثر ساختن تلاشهای ایران آغاز کنند.
در مورد مشخص عراق، واشنگتن سال هاست نزدیکی بغداد-تهران را بر نمی تابد و برای دور ساختن دو همسایه از مناقشه های قومی و مذهبی تا شایعه های دخالت در امور عراق از جانب ایران را بسط و بازتاب می دهد. بعد از سفرهای اخیر مقامات دو کشور هم باید منتظر دور تازه ای از کارشکنی های آمریکا ماند اما به نظر می آید بلوغ دیپلماتیک همسایگان ایران بخصوص عراق امکان عملی شدن نقشه های تازه کاخ سفید را اگر نگوییم ناممکن اما دشوار سازد.
منبع: mahfel110.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب